Halk arasında zatürre olarak bilinen pnömoni, enfeksiyonlara bağlı ölümlerde dünyada birinci sırada yer alıyor. Zatürrenin belirtilerini tanımak, erken teşhis ve doğru tedavi planlaması açısından büyük önem taşıyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanları, “12 Kasım Dünya Zatürre Günü” kapsamında zatürre hastalığının belirtileri, risk grupları ve tedavisi hakkında bilg0ler veriyor.
Enfeksiyonlara bağlı ölüm nedenleri içinde birinci sırada
Zatürre, akciğerlerin iltihaplanmasıdır. Erken tanı konup uygun antibiyotik tedavisi verilirse hiç iz bırakmadan iyileşebilir. Ancak küçük çocuklarda, yaşlı hastalarda, KOAH, kalp yetmezliği, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği ve vücudun savunma sistemlerini baskılayan kortizon ve kanser tedavileri gibi tedavi alanlarda çok ağır seyredebilir ve bu hastalarda tedaviyi geciktirmemek gerekir. Tüm dünyada enfeksiyonlara bağlı ölüm nedenleri içinde birinci sırada yer almaktadır. Ayrıca yoğun bakım gerektiren hastalarda %40 oranında ölümcül olabilir.
Geçmeyen öksürük zatürre habercisi olabilir
Zatürreye bakteri, virüs ve mantarlar neden olabilir. Akciğerlerde oksijen almamızı sağlayan hava kesecikleri iltihaplı bir sıvı ile dolar ve buna bağlı aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:
1- Öksürük ve balgam çıkarma
2- Derin nefes alırken veya öksürürken göğüste batma ve ağrı
3- Yüksek ateş, terleme ve titreme
4- Özellikle yaşlı hastalarda şuur bulanıklığı
5- İleri derecede bitkinlik
6- Bulantı, kusma veya bazen ishal
7- Nefes darlığı
Bu belirtiler, zatürreye neden olan mikroba ve hastanın vücut direncine göre grip belirtileri gibi hafif olabilir veya çok ağır da seyredebilir. Yüksek ateş, nefes darlığı, geçmeyen öksürük, koyu renk veya bazen kanlı balgam çıkarma yakınmalarınız varsa acilen bir doktora başvurmalısınız.
Zatürre için riskli gruplar;
• Yaşı 65 ve üzerinde olanlar
• İki yaş altı çocuklar
• Bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler
• Kemoterapi ve kortizon gibi bağışıklık sistemini zayıflatan ilaçlar alanlar
• Kronik akciğer hastalığı (astım, kronik bronşit, amfizem, bronşektazi), kalp yetmezliği, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği olanlar ve dalak fonksiyonları bozuk veya dalağı alınmış olanlar.
Doğal koruyucu sisteme zarar verilmemeli!
Zatürreye neden olan mikroplar genellikle soluduğumuz havada veya üst solunum yollarımızda zaten vardır. Ancak onların hastalık yapmasını önleyen koruyucu mekanizmalarımız sayesinde akciğerlere ulaşmadan yok edilirler. Doğal koruyucu sistemlere zarar vermemek için; gereksiz ve uzun süre antibiyotik kullanılmamalı, havayı nemlendirip filtre ettiği için burun tıkanıklığı varsa giderilmeli, sigara içilmemeli, havayollarını kaplayan mukusun çok koyu kıvamda olmaması için yeterli su tüketilmeli ve öksürük kesiciler sık kullanılmamalıdır.
İstirahat ve bol sıvı tüketimi tedavide olmazsa olmaz!
Hastanın yaşı, kronik hastalığının olup olmaması, akciğer grafisi, kan testleri ve muayene bulgularının değerlendirilmesine göre evde ağızdan alınacak ilaçlarla veya hastanede yatırılarak damar yoluyla verilecek ilaçlarla tedavi yapılabilir. Tedavide genellikle antibiyotikler, bol sıvı, istirahat ve ihtiyaç halinde ağrı kesici ateş düşürücüler verilir. İstirahat ve bol sıvı alımı önemlidir. Tedavi süresi 7 günden bazen 21 güne kadar değişebilir.
Korunmada genel sağlık tedbirleri; sigara içmeme, el yıkama, soğuk havalarda ağız ve burunun kapatılması ve burundan nefes alıp havanın nemlenmesinin sağlanması ve bağışıklık sistemini güçlendirecek vitamin ve mineralleri içeren bol meyve ve sebze tüketilmesi yanında bazı kişilerin aşı yaptırmaları da gerekir.
Yaşı 65 ve üstünde, kronik hastalığı, üre yüksekliği, bilinç bulanıklığı, hastalığı iki akciğerde ve yaygın, tansiyonu çok düşük ve solunum sıkıntısı olan hastalar hastanede yatırılarak tedavi edilmelidir.
Risk grubundaysanız iki aşı yaptırmalısınız!
Zatürre aşısı:
• Altmış beş yaş ve üstünde olup; KOAH, bronşektazi, kalp ve damar hastalığı, böbrek ve karaciğer hastalığı, şeker hastalığı olanlar
• Dalağı alınmış olanlar
• Kronik alkol alışkanlığı olanlar
• İmmün sistemi baskılayan tedavi alanlar
• Beyin omurilik sıvısı kaçağı olanlar bu aşıyı yaptırmalıdır.
Bu aşı genellikle ömür boyu bir veya iki defa yaptırılır.
Grip aşısı:
Grip (influenza) zatürreye zemin hazırlaması açısından tehlikeli olabilir. Her yıl en fazla gribe neden olan mikropların belirlenmesi ile her yıl yeni aşı hazırlanır ve grip aşısının her yıl tekrarlanması gereklidir. Aşı, Eylül, Ekim, Kasım aylarında yapılabilir.
Grip aşısı yaptırması gereken kişiler;
• Altmış beş yaş ve üstünde olup; KOAH, bronşektazi, kalp ve damar hastalığı, böbrek ve karaciğer hastalığı, şeker hastalığı olanlar
• Yüksek riskli hastalara hizmet veren sağlık personeli
• Güvenlik görevlileri, itfaiyeciler, öğretmenler gibi toplum hizmeti veren kişiler
• Grip yönünden riskli kişilerle birlikte yaşayanlar ( altı aydan küçük bebekle yakın ve sürekli teması olanlar)
